Bị nợ bảo hiểm xã hội từ năm 2021, đến nay gần 4 năm chị Thủy vẫn loay hoay tìm cách để được đóng bảo hiểm xã hội. 

Một phần do đi làm không có hợp đồng lao động, một phần sếp đã bỏ trốn, chị không có quyết định nghỉ việc để làm thủ tục. 

Tương tự, Tuấn, một bạn trẻ vừa ra trường, cho biết do công ty không có doanh thu, giám đốc bỏ trốn, không liên lạc được cả năm nay. 

Khi kiểm tra, Tuấn mới biết không có ai cắt bảo hiểm xã hội theo quy định. Tuấn lo lắng không biết đi làm ở đơn vị mới có được tham gia lại bảo hiểm xã hội.

Thế nào là chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội?

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực từ 1-7-2025 sẽ quy định rõ ràng về các hành vi chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp.

Với chậm đóng, trường hợp một là chủ sử dụng lao động chưa đóng hoặc đóng thiếu tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế kể từ sau ngày đóng bảo hiểm y tế chậm nhất. 

Trường hợp hai là không lập hoặc lập thiếu danh sách người tham gia trong vòng 60 ngày kể từ khi hết hạn quy định.

Với trốn đóng, trường hợp một là chủ sử dụng lao động không lập hoặc lập danh sách thiếu người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế sau 60 ngày kể từ khi hết hạn quy định. 

Trường hợp hai là không đóng hoặc đóng thiếu tiền đã đăng ký bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế sau 60 ngày kể từ ngày đóng chậm nhất và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc.

Về xử lý, với hành vi chậm đóng, doanh nghiệp sẽ phải đóng đủ số tiền chậm đóng, nộp thêm khoản lãi 0,03%/ngày tính trên số tiền và số ngày trốn đóng, đồng thời bị xử phạt hành chính và không được xét thi đua, khen thưởng.

Đặc biệt, nếu trốn đóng, ngoài việc phải nộp đủ số tiền trốn đóng và lãi phạt như trên, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. 

Tương tự, các trường hợp trốn đóng cũng không được xét thi đua, khen thưởng.

Cán bộ ngành bảo hiểm xã hội kiểm tra hồ sơ của người lao động và chủ sử dụng lao động - Ảnh: HÀ QUÂN

Tăng thanh tra, truy thu tiền trốn đóng bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội Việt Nam nêu rõ Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định cụ thể hành vi và chế tài xử lý sẽ tăng cường tính răn đe, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật với các đơn vị sử dụng lao động. Bảo vệ quyền lợi của người lao động về an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe và thụ hưởng các chế độ khi cần thiết.

Các hành vi chậm, trốn đóng còn làm ảnh hưởng tiêu cực đến sự cân đối, bền vững của các quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. 

Việc có quy định cụ thể cũng như biện pháp xử lý nghiêm khắc sẽ đảm bảo nguồn thu ổn định và khả năng chi trả các chế độ kịp thời cho người tham gia. 

Bên cạnh đó, các đơn vị tuân thủ pháp luật sẽ không bị thiệt thòi so với những đơn vị cố tình vi phạm.

Từ năm 2024 đến hết tháng 4-2025, ngành bảo hiểm xã hội đã thanh tra, kiểm tra gần 23.000 đơn vị. 

Qua đó yêu cầu truy thu tiền đóng của khoảng 17.500 lao động thuộc nhóm phải tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế song chưa đóng hoặc đóng thiếu với số tiền trên 130 tỉ đồng. Đồng thời ngành cũng yêu cầu truy thu hơn 127 tỉ đồng đóng thiếu của gần 39.000 lao động.

Cũng theo báo cáo, trước khi có quyết định thanh tra, kiểm tra, tổng số tiền chậm đóng của các đơn vị nêu trên lên đến hơn 2.100 tỉ đồng. Sau khi vào cuộc, ngành đã thu hồi được gần 1.100 tỉ đồng.

Về chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, cơ quan bảo hiểm xã hội đã yêu cầu thu hồi khoảng 12 tỉ đồng về các quỹ theo quy định. 

Với quyết toán tiền khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, ngành đã yêu cầu thu hồi tới 172 tỉ đồng chi không đúng quy định.